Wat speelt er in het Haagse, en wat vindt I-ZO Nederland van die ontwikkelingen? Daarover praatte voorzitter Josien van Breda de leden bij op de online ledenbijeenkomst van 15 september 2022.
In de hoofdlijnenbrief over het Arbeidsmarktbeleid noemt minister Karien van Gennip drie dingen waaraan het ministerie van Sociale Zaken gaat werken. Op het verlanglijstje staan:
- een gelijker speelveld tussen zzp’ers en andere contractvormen;
- verduidelijking van de regels over schijnzelfstandigheid;
- het hervatten van de handhaving op schijnzelfstandigheid.
Gezagscriterium en inbedding
Om te bepalen of werk al dan niet in loondienst moet worden uitgevoerd, wil het ministerie kijken naar het gezagscriterium en het criterium inbedding. En dat belooft weinig goeds, vindt Josien van Breda. Werk dat behoort tot de corebusiness van het bedrijf, zou volgens het criterium inbedding bijvoorbeeld altijd door een vaste medewerker moeten worden gedaan, en niet door een zzp’er.
Contra-indicaties schijnzelfstandigheid
Positief vindt Van Breda dat SZW ook aan de slag wil met contra-indicaties voor schijnzelfstandigheid. Op het moment dat iemand een ondernemer is, wat dan bijvoorbeeld blijkt uit een eigen website, een eigen logo, eigen kleding, enzovoort, kan hij/zij daarmee weer punten verdienen. Die kunnen worden weggestreept tegen strafpunten voor criteria die wijzen op schijnzelfstandigheid.
Handhaving hervat
De handhaving op schijnzelfstandigheid zou helemaal ‘up and running’ moeten zijn per 1 januari 2025 en daarvoor wordt die stapsgewijs hervat in zorg, bouw, onderwijs en cultuur. Dat kwam ook naar voren in de gesprekken die I-ZO met Sociale Zaken heeft gevoerd.
Politieke ontwikkelingen Zorgsector
Ook voor de zorgsector zijn er belangrijke politieke ontwikkelingen te melden. Zo is er een concept verschenen van een Integraal Zorgakkoord en daarnaast loopt er een programma rondom de toekomst van de Arbeidsmarkt in de Zorg (TAZ).
Teveel zzp’ers in de zorg
De overheid ziet het als een probleem dat er steeds meer mensen in de zorg kiezen voor een zelfstandigenbestaan. Daardoor wordt werken in loondienst nog minder aantrekkelijk voor de mensen die overblijven, en worden steeds meer mensen zzp’er. Die vicieuze cirkel wil de overheid graag doorbreken, schetst Josien van Breda.
Gelijke verantwoordelijkheden
Een ander probleem is volgens politiek Den Haag de ongelijkheid in verantwoordelijkheden tussen zorgmedewerkers in loondienst en zelfstandigen. Ook de hoge tarieven van zzp’ers worden door de zorginstellingen VWS als een probleem gezien, naast het ontbreken van de handhaving op schijnzelfstandigheid. Daarom wil de overheid afspraken maken overeen gelijke verdeling van verantwoordelijkheden tussen freelancers en vaste zorgmedewerkers, om loondienst op die manier aantrekkelijker te maken. Er moeten volgens het conceptakkoord afspraken komen over verplichte diensten en over de tarieven.
Tariefafspraken
Tariefafspraken maken kan in principe niet, zo stelt Josien van Breda. Dat druist regelrecht in tegen het Mededingingsrecht. Die zouden er bij uitzondering echter wel mogen komen als de markt echt disfunctioneert. Zorginstellingen komen door de stijgende tarieven in de knel, en hebben problemen om hun begroting rond te krijgen. Dat kan een bedreiging vormen voor de continuïteit van zorg en patiëntveiligheid. Daarom verwacht VWS dat het toch mogelijk moet zijn om tariefafspraken op te leggen.
Daarnaast zet VWS ook in op bewustwording, informatie en voorlichting.
Standpunt I-ZO Nederland?
Wat vindt I-ZO nu van al die plannen? “Pluriformiteit van contractvormen moet het uitgangspunt blijven”, is de mening van I-ZO, zegt Josien van Breda. “Je kunt het vaste contract niet opleggen als norm, er moet ruimte zijn voor flexibiliteit. Dat kan niet anders in een moderne arbeidsmarkt, waarin mensen op zoek zijn naar autonomie en naar flexibiliteit. En dat geldt voor de werkenden zelf, maar ook voor organisaties.”
Gelijker speelveld zzp en uitzenden
Maar er moeten wel duidelijke regels komen over hoe je dan die contracten afbakent, vindt I-ZO. Van Breda: “Er moet een gerichte en duidelijke handhaving komen en een gelijker speelveld tussen zzp’ers en uitzendkrachten, zodat je geen concurrentie op prijs krijgt maar concurrentie op kwaliteit. De hervormingen van de spelregels voor zzp en voor uitzenden moeten qua snelheid bovendien gelijk lopen.”
Alliantie en samenwerking
Om dat alles in politiek Den Haag ‘tussen de oren te krijgen’, gelooft I-ZO heel erg in Alliantie en samenwerking, zegt Van Breda. “We trekken in dit dossier daarom op met de NBBU, de Bovib, VvDN, de ABU en de RIM.”
- Lees daarover ook: I-ZO en vijf andere brancheverenigingen om de tafel met SZW over regulering arbeidsmarkt
Kijk naar België
“Ik geloof niet in de oplossing van SZW voor het zzp-dossier met het gezagscriterium om schijnzelfstandigheid te voorkomen, zegt Josien van Breda. Wij zeggen: Kijk nou naar België en introduceer hier ook een wet op de Arbeidsrelatie als opvolger van de wet DBA. Daarin kun je algemene vereisten opnemen waaraan elke ondernemer voldoet, maar ook aanvullende criteria voor de sectoren waar het wringt en schuurt.”
- Lees daarover ook: “Met sectorale criteria is er geen grijs gebied meer voor handhaving schijnzelfstandigheid”
Verplichte AOV
Een verplichte AOV is een andere mogelijkheid om iets te doen aan het ongelijke speelveld tussen zzp’ers en mensen in loondienst, meent I-ZO.
Inhoudingsplicht opdrachtgever/intermediair
Een andere, puur fiscale oplossing voor meer gelijkheid is om af te spreken dat de opdrachtgever/intermediair inhoudingsplichtig wordt tot aan een bepaalde omzet of een bepaald uurloon. Dat betekent dat diegene die als zzp’er wil werken aan het begin belasting betaalt, en niet achteraf bij de aangifte inkomstenbelasting. Bij de aangifte kunnen zzp’ers dan alsnog in aanmerking komen voor de ondernemersvoordelen.
SZW fan van de webmodule
“Het ministerie van SZW blijft jammer genoeg ‘fan van de Webmodule’. Ze zijn van oordeel dat het gelijke speelveld creëren via wetgeving te lang duurt. Als de webmodule wordt ingezet voor de handhaving, beantwoordt maar 30% van de zzp’ers aan de regels, schetst Josien van Breda. Dat willen we dus voorkomen!”
VWS wil proeftuinen en pilots
Het ministerie van VWS heeft I-ZO uitgenodigd om te praten over een gedragscode/kwaliteitscode voor intermediairs. Van Breda: “Zij willen proeftuinen en pilots, vooruitlopend op nieuwe regelgeving. Daar staan we in principe positief tegenover. Ze zijn ook in gesprek met de Autoriteit Consument en Markt (ACM) over tariefafspraken.”
Leg probleem niet alleen bij zzp’ers
Minder geslaagd vindt I-ZO dat VWS vooral die zzp’er in de zorg als probleem ziet. Van Breda: “We moeten ervoor uitkijken dat het probleem op het verkeerde bordje wordt neergelegd. Je zou ook kunnen kijken naar de zorginstellingen: wat doen die aan strategische personeelsplanning en wat doen die om hun mensen te houden?”
Haagse gesprekken
I-ZO blijft samen met de andere brancheverenigingen in gesprek met alle ministeries verantwoordelijk voor of betrokken bij het zzp-dossier. Dat doen ze onder meer met een voorlichtingsbijeenkomst voor de ministeries van SZW, VWS, Financiën, Economische Zaken en de Belastingdienst. Op 20 oktober 2022 vergadert de Commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid over het Arbeidsmarktbeleid. Daarna zal het ministerie van SZW een vervolg publiceren op de Hoofdlijnenbrief Arbeidsmarktbeleid.