Op 25 augustus was er een gesprek georganiseerd door het ministerie van SZW met intermediairs, een aantal klanten van intermediairs en tafelheer Johan Zwemmer. Natuurlijk waren ook leden van I-ZO present. Dit gesprek was er één in een reeks van brede maatschappelijke gesprekken, bijvoorbeeld met de zorg, bouw en culturele en creatieve sector.
Het ministerie wilde enerzijds de bewustwording van en draagvlak voor (het werken binnen) het wettelijk kader bij opdrachtgevers en opdrachtnemers vergroten, en anderzijds ophalen waar belanghebbenden tegenaan lopen.
Om met het eerste doel te beginnen, daar kunnen we kort over zijn. Die bewustwording is er. Intermediairs zijn zich als geen ander bewust van de ingewikkeldheid van de regelgeving en willen meer duidelijkheid. Want onduidelijkheid leidt tot een ongelijk speelveld en vraaguitval.
De vraag is: dan hoe los je dat op? En dat blijkt nog knap lastig. In dit en in eerdere gesprekken, had het ministerie ervaren dat de toename van zelfstandig ondernemers niet alleen komt door fiscale motieven, maar dat er veel diepere intrinsieke drijfveren zijn. Daarom is het draaien aan fiscale knoppen niet genoeg om het aantal zelfstandig ondernemers te verkleinen. Tja, dat wisten wij natuurlijk allang. Deze opmerking roept gelijk de vraag op wat het probleem dan is en welk probleem we willen oplossen.
Dan kom je erachter dat het vooral een juridisch probleem is. Want zowel in Nederland als in Europa is er een dwingend vermoeden van arbeidsovereenkomst. Een werknemer werkt onder gezag, de werkgever bepaalt wat je doet en is eindverantwoordelijk. Voor iemand die in 1907 van 9:00-17:00 in een fabriek werkte, is dat redelijk duidelijk. Maar anno 2021 is dat natuurlijk niet meer zo.
Zou je dan het gezagscriterium kunnen moderniseren? Ik denk niet dat je daarmee moet beginnen. Hiermee wordt het vreselijk juridisch en blijven we eindeloos stilstaan bij triviale zaken als het kerstpakket.
Nee, beter is om te beginnen bij een visie op de arbeidsmarkt. Hoe willen we werken? Welk beschermingsniveau hoort daarbij? Hoe borg je de behoefte aan keuzevrijheid en flexibiliteit? Hoe kunnen we in de krappe arbeidsmarkt van de komende 10-20 jaar zorgen dat alle talent en ervaring optimaal benut wordt?
Gelukkig liggen er al heel veel visies klaar en hoeven we niet bij nul te beginnen. Laten we werken aan een totaal nieuwe inrichting van de sociale zekerheid waarbij iedereen bijdraagt, maar ook een upgrade van de arbeidsovereenkomst, zodat dit een volwaardig alternatief wordt, naast het zelfstandig ondernemerschap. Durf te veranderen en durf te kiezen. Zonder lef kom je nergens.