Deze week viert de ILO het 100-jarig bestaan. Centraal bij die feestelijke gelegenheid staat the Future of Work. Overleg tussen werkgevers, vakbonden en overheid moet leiden tot een slotverklaring over waarborgen voor fatsoenlijk werk, goede arbeidsverhoudingen en adequate sociale bescherming in de veranderende wereld van werk. Dichterbij huis in Nederland viert AWVN zijn 100 jarig bestaan.
Beide ‘oude’ instituties zijn ontstaan in de tijd dat werk en arbeidsmarkt er overzichtelijk uitzagen.
Een eeuw later is de wereld van werk namelijk compleet veranderd. Er is een kleurrijk en divers palet aan arbeidsrelaties ontstaan, waarbij het vaste contract voor steeds minder mensen het uitgangspunt vormt voor afspraken rond werk. Gevolg is dat de arbeidsmarkt en ons sociale stelsel uit elkaar zijn gegroeid en bescherming, vrijheid en solidariteit niet meer aansluiten bij de noden van de werkenden.
Op de dag van de verjaardagsfeestjes komt de Commissie Borstlap met haar advies. Het moet een antwoord geven op de prangende vraag hoe we arbeidsmarkt en sociaal stelsel weer bij elkaar brengen. Belangrijk dus. Vooral voor een volgend kabinet.
Om het advies kans van slagen te geven hoop ik niet dat de commissie zich laat verleiden tot het schetsen van een nieuw grand design voor ons sociale stelsel. Dan verdwijnt het rapport zeker in een diepe Haagse lade. Aan de andere kant hoop ik ook niet dat heilige fiscale huisjes als de zelfstandigenaftrek onbesproken blijven.
Wat dan wel? Wat mij betreft levert de Commissie Borstlap vooral richtinggevende toetsstenen voor de regulering van de toekomstige arbeidsmarkt. Ik noem er vijf:
- Neem voor regulering van werk de diversiteit aan arbeidsrelaties als uitgangspunt en zorg dat deze eenvoudig, robuust en onderscheidend zijn gedefinieerd;
- Zorg voor een activerend sociaal stelsel waarbij de nadruk ligt op het vergroten van het aanpassingsvermogen van mensen en het bevorderen van een toegankelijke en inclusieve arbeidsmarkt;
- Zorg voor een sociaal stelsel met risicodeling en bescherming van alle werkenden, met gelijke toegang, dezelfde basiszekerheden en aanvullende keuzemogelijkheden ten behoeve van inkomensrisico’s bij ouderdom, ziekte en duurzame inzetbaarheid;
- Organiseer loopbaanondersteuning los van de arbeidsrelaties en zorg voor persoonlijke leerrechten, want iedereen moet de regie kunnen nemen over zijn loopbaan en investeren in menselijk kapitaal loont;
- Zorg dat het fiscale regime tot minder grote verschillen in uitkomsten voor werkenden, opdrachtgevers en werkgevers leidt. Verschillen in kosten en bescherming van ons sociale stelsel moeten niet leidend zijn voor de inrichting van arbeidsrelaties.
Ik hoop bovenal dat het rapport van de cie Borstlap aanleiding is voor een brede sociale dialoog. Want de toekomst van werk is niet alleen iets van beleidsmakers en politici. De toekomst van werk is van iedereen. En die toekomst moeten we nu gaan maken.
Jurriën Koops
Directeur ABU