Zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) kunnen collectief afspraken maken over hun beloning om aan een minimuminkomen te komen. Dat staat te lezen in de concept Leidraad tariefafspraken zzp’ers. Deze Leidraad sluit aan bij de initiatieven van het kabinet om de positie van zzp’ers aan de onderkant van de arbeidsmarkt te verbeteren. De concept Leidraad is gisteren gepubliceerd. Het betreft op dit moment een consultatiedocument.
De Leidraad is bedoeld voor zzp’ers die als enige bedrijfsactiviteit de levering van diensten door middel van hun eigen arbeid hebben. De Leidraad laat zien welke ruimte de Mededingingswet biedt aan de groep van zzp’ers voor collectieve onderhandelingen en afspraken met opdrachtgevers over tarieven en andere voorwaarden. De Leidraad identificeert in essentie drie mogelijkheden.
In de eerste plaats merkt de ACM zzp’ers die feitelijk “zij-aan-zij” werken met werknemers in loondienst voor die activiteiten niet aan als een onderneming in het kader van de Mededingingswet. Om die reden is het kartelverbod op die werkzaamheden van zzp’ers niet van toepassing. Met andere woorden, voor die activiteiten mogen zij met elkaar afspraken maken en, al dan niet in het kader van een cao, collectief onderhandelen en afspraken maken met opdrachtgevers over tarieven en andere voorwaarden.
Het kartelverbod is wel van toepassing op de situatie waarin zzp’ers wel ondernemingen zijn. Voor die zzp’ers zijn afspraken (met elkaar en collectief met opdrachtgevers) over tarieven en andere voorwaarden verboden, tenzij één van de twee hieronder beschreven uitzonderingen van toepassing is.
Het kartelverbod geldt in de eerste plaats niet voor afspraken van geringe betekenis, de zogeheten bagateluitzondering. Deze uitzondering geldt voor twee situaties, namelijk voor (i) afspraken binnen groepen van maximaal 8 zzp’ers met een gezamenlijke totale omzet aan diensten van niet meer dan 1,1 miljoen euro en voor (ii) afspraken tussen zzp’ers met een gezamenlijk marktaandeel van niet meer dan 10 procent.
De tweede uitzondering op het kartelverbod ziet op efficiëntieverbeteringen. Hiervoor moet aan verschillende voorwaarden worden voldaan. De afspraak moet de sociale bescherming van zzp’ers verbeteren, en mag niet verder gaan dan voor dat doel noodzakelijk is. Afnemers van de diensten van zzp’ers moeten deze verbetering van de sociale bescherming van zzp’ers bovendien beschouwen als een kwaliteitsverbetering en bereid zijn de verwachte prijsverhoging daarvoor te betalen.
Het toezicht door de ACM op afspraken tussen zzp’ers (en collectieve afspraken met opdrachtgevers) ziet er als volgt uit. Ten eerste zal de ACM geen boetes opleggen voor afspraken tussen zzp’ers die minimumtarieven voor die zzp’ers beogen te waarborgen, voor zover die niet op een hoger niveau liggen en geen breder toepassingsbereik hebben dan het wettelijke minimumtarief dat door het kabinet is aangekondigd of een daarmee vergelijkbaar minimumtarief. Ten tweede zal de ACM niet met boetes optreden tegen afspraken tussen zzp’ers en opdrachtgevers die beogen de zzp’ers een minimumarbeidsinkomen te garanderen en die te goeder trouw en in alle openheid tot stand zijn gekomen, maar die achteraf toch in strijd met de Mededingingswet blijken te zijn, mits de afspraken door de betrokken partijen in overeenstemming met de wet worden gebracht.
Zoals gezegd het betreft nog een consultatiedocument. Hierop kan worden gereageerd tot en met 9 september a.s.