Met een groep zzp-dienstverleners in de zorg kom ik regelmatig samen om te spreken over de ontwikkelingen in hun branche. De laatste keer was de Belastingdienst te gast. Opnieuw werd duidelijk hoe complex de sector in elkaar zit. Want waarom zijn er eigenlijk zoveel zzp’ers bij gekomen de laatste jaren en groeit dat aantal nog steeds?
Uit het gesprek bleek dat dit een combinatie van elkaar versterkende factoren is: veel werknemers in de zorg zijn ontevreden over hun werkgever en de stijgende werkdruk. Als zzp’er heb je meer vrijheid om te kiezen waar en wanneer je werkt en heb je minder werknemersdingen zoals administratie en overleggen. Dus meer zorgprofessionals kiezen voor een carrière als zzp’er, waardoor de werkdruk van het personeel in loondienst toeneemt en hun werkplezier afneemt, waardoor meer mensen kiezen voor zzp-en. Tel daarbij het enorme personeelstekort op, waardoor voor elke zzp’er het werk voor het oprapen ligt. En zie vooral niet over het hoofd dat er amper wordt gehandhaafd, waardoor het in de praktijk niet meer uitmaakt of een zzp’er juridisch gezien binnen of buiten dienstbetrekking werkt. Zzp’er tevreden, de zorg wordt verleend. Tot zover geen probleem. Toch? Of wel?
Ja, volgens de zzp-dienstverleners en de Belastingdienst wel. Want een deel van de zzp’ers werkt overduidelijk binnen dienstbetrekking. Deze groep doet vergelijkbaar werk als het personeel, draagt de bedrijfskleding van de zorginstelling, werkt volgens vaste protocollen, procedures en dienstroosters met materialen van de zorginstelling. Een combinatie van personeelskrapte en vooral het gebrek aan handhaving heeft gezorgd dat deze praktijk heeft kunnen ontstaan. Dat is nu nog niet zo belangrijk, maar wel wanneer de handhaving wordt opgeschroefd.
Op 22 november 2019 heeft minister Koolmees een brief geschreven over de voortgang van de webmodule. Stel dat de webmodule komt en het oordeel is dat er sprake is van werken binnen dienstbetrekking, wat gebeurt er dan? Dan kun je op je vingers natellen dat er meer problemen bijkomen dan opgelost worden. Zorginstellingen zullen het risico niet willen dragen en niet langer met zzp’ers willen werken. Terwijl de zzp’ers niet staan te juichen om werknemer te worden en iets anders gaan doen, met risico’s voor de kwaliteit en de continuïteit van de zorg.
Vanuit het Platform zzp-dienstverleners pleiten wij daarom voor een goede overgangsregeling. En als zzp-dienstverleners willen wij daar een bijdrage aan leveren door flexibele arrangementen zoals detachering verder te ontwikkelen. Om drie redenen. We willen de kwaliteit en de continuïteit van de zorg en intermediaire dienstverlening vergroten en borgen. We willen zorgen dat werken in de zorg aantrekkelijk blijft voor de zzp’ers van nu en tegelijkertijd instellingen en zorgverleners duidelijkheid bieden over hun arbeidsrelatie.
Dat kunnen we niet alleen. Een brede integrale aanpak is nodig. Belangrijk is de medewerking van de overheid zelf. Want het is vooral het gebrek aan handhaving, waardoor het normaal kon worden dat zzp’ers in groten getale binnen dienstbetrekking werken, volgens de criteria van de webmodule in aanbouw. Onder geen beding willen we terug naar de situatie in 2008, toen de Belastingdienst stopte met het afgeven van VAR-verklaringen aan zzp’ers in de thuiszorg en de groep zonder inkomen thuis kwam te zitten of naar de situatie in 2016 toen de onzekerheid over de Wet DBA tot paniek leidde bij opdrachtgevers.
Kortom, een zorgvuldige overgangsregeling is noodzakelijk om de dagelijkse praktijk en de juridische werkelijkheid weer met elkaar in overeenstemming te brengen. Het Platform zzp-dienstverleners staat klaar!